ADLİ PARA CEZALARI ve TAHSİLİ
Adli para cezası nedir?
Mahkeme tarafından hükümlünün bir miktar parayı devlet hazinesine ödemesine karar verilmesidir. Adli para cezası ile idari para cezasını karıştırmamak gerekir, adli para cezasına yalnızca mahkemeler tarafından hükmedilebilir. Diğer resmi kurumlarının verdiği para cezaları idari para cezasıdır. TCK.’da bazı basit suçların karşılığı doğrudan adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Bunun dışında kasten işlenen suçlarda 1 yıl ve altındaki hapis cezaları adli para cezasına hakimin takdirine bağlı olarak çevrilebilir. Taksirle işlenen suçlarda ise hükmedilen hapis cezasının süresi ne olursa olsun ceza yine hakimin takdirine bağlı olarak adli para cezasına çevrilebilir. Mesela sanığa taksirle yaralamaya neden olmak suçundan 2 yıl 6 ay hapis cezası verilirse, yani cezanın süresi 1 yılı geçse de ceza miktarına bakılmaksızın mahkeme cezanın adli para cezasına çevrilmesine karar verebilir. Hapis cezalarının paraya çevrilmesi genel olarak hakimin takdirindedir. Bazı hallerde ise mesela hükmolunan ceza 30 gün ve daha az süreli hapis cezası ise hakimin takdir hakkı yoktur, verilen hapis cezasının paraya çevrilmesi zorunludur. Yine aynı şekilde sanığın yaşı 18’den küçük veya 65’den büyükse hakim verdiği 1 yıl veya altındaki cezaları paraya çevirmek zorundadır. Suç taksirle işlenen suçlardan değilse 1 yılı geçen hapis cezaların adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Diğer yandan kanunda bazı suçlar açısından hem hapis hem de adli para cezasının birlikte uygulanması öngörülmüştür; bu durumda mahkemece hapis ve ayrıca adli para cezasına birlikte hükmedilebilir.
Adli para cezasının miktarı ne kadardır? Genel olarak adli para cezası 5 günden az 730 günden fazla olamaz. Ancak bazı suçlar için daha fazla adli para cezasına hükmedilebilmesine yönelik özel kanuni düzenlemeler mevcuttur. Adli para cezasının miktarı sanığın sosyal ve ekonomik durumuna göre 1 gün karşılığında 20 ila 100 TL (dahil) arasında belirlenen miktar ile gün sayısı çarpılarak belirlenir ve bu husus adli para cezasına yönelik hükümde gösterilmelidir. Mahkeme sanığa adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere süre verebileceği gibi, bu cezanın 2 yılı geçmemek üzere belirli taksitler halinde ödenmesini de kararlaştırabilir.
Adli Para Cezası Ne Zaman Ödenir?
Adli para cezasının tahsili hüküm kesinleşirse yani mahkemenin verdiği kararı temyiz ettiyseniz Yargıtayca cezanızın onanması halinde gündeme gelecek, mahkeme kalemi tarafından kesinleşen hüküm infaz savcılığına gönderilerek tahsiline girişilecektir.Hükümlüye adli para cezasını ödemesi için İnfaz Bürosunca bir ödeme emri tebliğ edilir. Ödeme süresi de bu ödeme emrinin tebliği ile başlar.
Adli Para Cezası Nereye ve Nasıl Ödenir?
5275 sayılı Kanun 106. Maddesi adli para cezalarının nasıl tahsil edileceğini belirtilmiştir; Cumhuriyet Savcılığı tarafından hükümlüye ödeme emri gönderilmektedir. Mahkeme ilamında adli para cezası taksitlendirilmişse, hükümlü ödeme emrinin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde ilk taksiti, geri kalan taksitleri de takip eden ayların aynı gününe kadar otuz günlük süreleri geçirmeden ödemelidir. Mahkeme ilamında adli para cezası taksite bağlanmamış ise hükümlü ödeme emrinin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde, hükmedilen adli para cezasının 1/3’ünü ödeyerek Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan bakiye miktarın taksitler halinde ödenmesini talep edebilir. Bu durumda Savcılık geri kalan kısmın 1’er ay aralıklarla iki taksitle ödenmesine karar verebilir. İnfaz savcılığı tarafından adresinize gönderilecek olan ödeme emrini tebliğ aldığınızda 30 gün içerisinde Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na başvurmanız ve ödeme için İnfaz Bürosu’nun Vergi Dairesi’ne hitaben yazdığı yazıyla Vergi Dairesi’ne ödeme yaptıktan sonra ödemenizi gösterir makbuzu tekrar İnfaz Bürosu’na giderek teslim ederseniz adli para cezanızla ilgili yükümlülükten kurtulmuş olursunuz.
Adli para cezasını ödemesem ne olur? Hapse girer miyim?
Hükümlü tarafından adli para cezaları hiç ödenmez yahut taksitlerden biri süresinde ödenmezse, hükümlü hakkında kamuya yararlı bir işte çalıştırma prosedürü işletilerek hükümlün çalışarak adli para cezasını ödemesi sağlanır. Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek hükümlünün iki saat çalışması bir güne karşılık gelmek üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Günlük çalışma süresi en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan çalışma programına ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısım ceza infaz kurumunda hapis cezası olarak yerine getirilir.
5275 sayılı Kanun 106. Maddesine göre ödenmeyen adli para cezasından dolayı hükümlüye verilecek ceza 3 yılı geçemez. İçtima halinde yani birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre beş yılı geçemez.
Adli para cezasının süresinden sonra ödenmesi mümkün müdür?Adli para cezasının ödenmemesi, hükümlünün bu konudaki haklarını kaybetmesine yol açmaz. Hükümlü her zaman hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen adli para cezasını ödeyerek hapisten çıkartılabilir veya kamuya yararlı işte çalıştırılmasına son verilebilir. İnfaz edilen hapsin veya kamuya yararlı işte çalışmanın süresi, adlî para cezasını tamamıyla karşılamamış olursa, örneğin 1 günün karşılığı 20 TL olarak belirlenmiş ve hükümlüye 1500 gün karşılığı 30.000 TL adli para cezası verilmiş ise hükümlünün bu nedenle yatacağı kanuni azami süre en fazla 3 yıl olduğundan 1 tam gün ile 3 yıl(365 gün) çarpılmak suretiyle infaz edilecektir. Buna göre 20 TL . 3 . 365 gün= 21900-TL Hükümlü 3 yıl boyunca günde 2 saatten çalışması veyahut 3 yıl boyunca hapis yatması karşılığında adli para cezasının 21.900 TL’sini infaz etmiş olacak ancak infaz edilemeyen 8100-TL bakiye paranın tahsili için ilâm İnfaz Savcılığı tarafından mahallin en büyük mal memurluğuna gönderilerek Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hak. Kanun hükümlerine göre tahsil edilmesi sağlanacaktır. Burada hazine tarafından hükümlüye karşı icra takibine girişilebilecek, mallarına haciz konulabilecek ve diğer icrai işlemler yürütülebilecektir.Ancak uygulamada genellikle infaz edilen hapis veya kamuya yararlı işte çalışma süresi adli para cezasını karşılamasa dahi infaz bürolarınca karşılanmayan miktarın tahsili işlemlerine girişilmediği, herhangi bir işlem yapılmadığı sıklıkla görülmektedir. Ancak Kanunu birebir uygulayan infaz büroları da vardır.
Not: Adli para cezası müessesesini elimden geldiğince özetlemeye çalıştığım bu yazı umarım bilgisizlik nedeniyle sıkıntı çeken vatandaşlarımıza bir nebze de olsun yardımcı olmuştur. Adli para cezası kurumu ceza hukukundaki en basit kurumlardan bir olmasına rağmen bu yazıda yer veremediğim başkaca ayrıntılar da bulunmaktadır. Dolayısı ile avukatınızın ceza hukukuna tam anlamı ile hakim olması ceza mevzuatıyla ilgili aslında çok basit fakat bilgisizlik nedeniyle yaşayacağınız stresin önlenmesi hususunda elzemdir.
Av. Alper SARICA
İLGİLİ MEVZUAT;
Adlî para cezası TCK.52;
(1) Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) En az yirmi ve en fazla yüz Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.
(3) Kararda, adlî para cezasının belirlenmesinde esas alınan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ayrı ayrı gösterilir.
(4) Hakim, ekonomik ve şahsi hallerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler halinde
ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceği belirtilir.
Adlî para cezasının infazı TCK 106
(1) Adlî para cezası, Türk Ceza Kanununun 52 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen usule göre tayin olunacak bir miktar paranın Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) Adlî para cezasını içeren ilâm Cumhuriyet Başsavcılığına verilir. Cumhuriyet savcısı otuz gün içinde adlî para cezasının ödenmesi için hükümlüye 20 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca bir ödeme emri tebliğ eder.
(3) Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adlî para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir.
(4) Çocuklar hakkında verilen adlî para cezası ile kısa süreli hapis cezasından çevrilen adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, bu cezalar hapse çevrilemez. Bu takdirde onbirinci fıkra hükmü uygulanır.
(5) Adlî para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilâmında yazılı olmasa bile üçüncü fıkra hükmü Cumhuriyet Başsavcılığınca uygulanır.
(6) Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir. İlk taksidin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
(7) Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre beş yılı geçemez.
(8) Hükümlü, hapis yattığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır.
(9) Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi saklı kalmak üzere, adlî para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanamaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunlukları bakımından esas alınacak olan adlî para cezasıdır.
(10) Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre kısa süreli hapis cezasından çevrilen adlî para cezalarının infazında, aynı maddenin altıncı ve yedinci fıkraları hükümleri saklıdır.
(11) İnfaz edilen hapsin süresi, adlî para cezasını tamamıyla karşılamamış olursa, geri kalan adlî para cezasının tahsili için ilâm, Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna verilir. Bu makamlarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre kalan adlî para cezası tahsil edilir.
18/6/2014 Tarih ve 6545 Sayılı Kanun
Madde 81 – 5275 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü ve sekizinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve on birinci fıkrasına “İnfaz edilen hapsin” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya kamuya yararlı işte çalışmanın” ibaresi eklenmiştir.
“(3) Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.”
“(8) Hükümlü, hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona erer.”
6545 Sayılı yasanın yürürlüğe girmesi ile İnfaz Savcılıkları tarafından ceza infaz kurumlarına gönderilen ve hükümlüler hakkında KAMUYA YARARLI İŞTE ÇALIŞMA PROSEDÜRÜNÜN UYGULANMASINA yönelik örnek yazı.
T.C. …….. CEZA İNFAZ KURUMU MÜDÜRLÜĞÜ’NE
Türk Ceza Kanunu ve bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına dair 6545 sayılı Yasa Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak 28/06/2014 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdiği, 6545 sayılı Yasayla 5275 sayılı CGTİK’nın 106/3 maddesinin “hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir.
Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması halinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir” şeklinde değiştirildiği,
Aynı Yasa ile değiştirilen 5275 sayılı CGTİK’nın 105/A-4.f. maddesinde ise “adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler Kanunun yürürlük tarihi sonrasında denetimli serbestlik tedbiri kapsamında tahliye olamayacakları”, düzenlendiğinden ve 5237 sayılı TCK 7/3 maddesi uyarınca; “Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler derhal uygulanacağından”,
Yasa değişikliği sonrasında kişi mağduriyetine sebebiyet verilmemesi açısından,
1) Ödenmeyen adli para cezasının hapse çevrilmesi nedeniyle cezasının infazı için cezaevinde bulunan hükümlülerin başka suçtan infazı gereken ilamı yoksa derhal tahliyelerine ile diğer işlemlerin ikmali için dosyasının Cumhuriyet Başsavcılığımıza gönderilmesi,
2) Hükümlüye infazı bu aşamada tamamlanamayan adli para cezasıyla ilgili olarak 6545 sayılı Yasayla değişik 5275 sayılı Yasanın 106/3 maddesi uyarınca “…iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verileceği, günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirleneceği, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması halinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirileceğinin” İhtarı ile bu hususun tutanak altına alınması,
3) Hükümlüye infazı tamamlanamayan adli para cezasının kamuya yararlı bir işte çalıştırılması tedbirine çevrilmesi halinde gitmek istediği Denetimli-Serbestlik biriminin sorulması ve bu konuda yazılı dilekçesinin alınması suretiyle,
Gereğinin İVEDİLİKLE icrası rica olunur.
